Έλλειψη αιτιολογίας πειθαρχικής δίωξης δημοσίου υπαλλήλου

Στοιχεία Απόφασης

Δικαστήριο: Συμβούλιο της Επικρατείας τμήμα ΣΤ'

Αριθμ. Απόφασης: 275

Έτος: 2002

Κείμενο Απόφασης

Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 5 Φεβρουαρίου 2001, με την εξής σύνθεση : .... Για να δικάσει την από 16 Μαρτίου 1996 προσφυγή :

της Α.Ρ, συζύγου Δ.Ρ, κατοίκου ..., οδός .... αρ., η οποία παρέστη με τον δικηγόρο Αναστ. Αποστολόπουλο (Α.Μ. 11663), που τον διόρισε με πληρεξούσιο, κατά του Υπουργού Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, ο οποίος παρέστη με τον ..., Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, και κατά του υπ' αριθμ. 25/14.12.1994 πρακτικού-απόφασης του Υ. Συμβουλίου υπαλλήλων οργανισμών τοπικής αυτοδιοικήσεως Νομού Φωκίδος, του άρθρου 37 του Ν.

2190/94.

Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως του Εισηγητή, Παρέδρου ....

Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε τον πληρεξούσιο της προσφεύγουσας, ο οποίος ανέπτυξε και προφορικά τους προβαλλομένους λόγους προσφυγής και ζήτησε να γίνει δεκτή η προσφυγή και τον αντιπρόσωπο του Υπουργού, ο οποίος ζήτησε την απόρριψή της.

Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου κ α ι

ΑΦΟΥ ΜΕΛΕΤΗΣΕ ΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΕΓΓΡΑΦΑ

ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΝΟΜΟ

1. Επειδή, για την άσκηση της υπό κρίση προσφυγής έχουν καταβληθεί τα νόμιμα τέλη (υπ' αριθμ. 3458668-9/1996 διπλότυπα Δ.Ο.Υ. Δικαστικών Εισπράξεων Αθηνών) και το παράβολο (υπ' αριθμ. 2504954, 6822662/1996 γραμμάτια παραβόλου).

2. Επειδή, με την υπό κρίση προσφυγή ζητείται, παραδεκτώς, η εξαφάνιση της υπ'αριθμ. 25/14.12.1995 - και όχι 14.12.1994, όπως εκ προφανούς παραδρομής αναγράφεται στο δικόγραφο - αποφάσεως του Υπηρεσιακού - Πειθαρχικού Συμβουλίου υπαλλήλων οργανισμών τοπικής αυτοδιοικήσεως Νομού Φωκίδος, με την οποία επεβλήθη στην προσφεύγουσα, Γραμματέα της Κοινότητας Πανουργιά του Νομού Φωκίδος, η πειθαρχική ποινή του προστίμου, ίσου προς τις αποδοχές τριών μηνών, για τα πειθαρχικά παραπτώματα : α) της αυθαιρέτου απουσίας από τα καθήκοντά της από 21.11.1994 έως 22.3.1995 και β) της μη τηρήσεως του νομίμου ωραρίου καθο 'λη την διάρκεια του έτους 1994.

3. Επειδή, στο ν. 1188/1981 "περί κυρώσεως του Κώδικος περί καταστάσεως προσωπικού οργανισμών τοπικής αυτοδιοικήσεως" (Φ.Ε.Κ. Α΄ 204), ως ίσχυε πριν από την τροποποίησή του με τον ν. 2307/1995 (Φ.Ε.Κ. Α΄ 113/15.6.1995), ορίζονταν, μεταξύ άλλων, τα εξής : στην παρ. 1 του άρθρου 176 ότι : "Πειθαρχικώς προϊστάμενοι είναι : α) . . . δ) ο πρόεδρος της κοινότητος ε) . . . η) ο νομάρχης", στο άρθρο 177 ότι : "Οι πειθαρχικώς προϊστάμενοι δύναται να επιβάλλουν την μεν ποινήν της επιπλήξεως πάντες, την δε του προστίμου οι κάτωθι υπό τας εξής διακρίσεις : α) . . . ο πρόεδρος της κοινότητος . . . μέχρι και του ημίσεος των αποδοχών ενός μηνός β) . . . γ) ο νομάρχης, μέχρι και του ενός τετάρτου των αποδοχών ενός μηνός δ) . . ., στην παρ. 1 του άρθρου 179 ότι : "Η δημαρχιακή επιτροπή, το κοινοτικόν συμβούλιον, η εκτελεστική επιτροπή του ιδρύματος, το διοικητικόν συμβούλιον του νομικού προσώπου και η διοικούσα επιτροπή των συνδέσμων δήμων και κοινοτήτων, δύναται να επιβάλλουν την ποινήν της επιπλήξεως και του προστίμου μέχρι και των αποδοχών ενός μηνός" και στην παρ. 1 του άρθρου 183 ότι : "Εάν ο νομάρχης ή τα πειθαρχικά όργανα της παρ. 1 του άρθρου 179 κρίνουν ότι το αδίκημα είναι τιμωρητέον δια ποινής μείζονος της αρμοδιότητός των, παραπέμπουν την υπόθεσιν ενώπιον του υπηρεσιακού πειθαρχικού συμβουλίου". Μετά την σύσταση των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων ως δεύτερης βαθμίδας οργανισμών τοπικής αυτοδιοικήσεως, με αιρετά όργανα, μεταξύ των οποίων και τον νομάρχη (ν. 2218/1994 Φ.Ε.Κ. Α΄ 40/13.6.1994), ακολούθησε ο ν.2307/1995 "Προσαρμογή νομοθεσίας αρμοδιότητας Υπουργείου Εσωτερικών στις διατάξεις για τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση και άλλες διατάξεις" (Φ.Ε.Κ. Α΄ 113/15.6.1995). Με το άρθρο 8 παράγραφοι 29 και 30 του ν. 2307/1995 ορίσθηκε ότι οι διατάξεις των περιπτώσεων η΄ της παρ. 1 του άρθρου 176 και γ΄ του άρθρου 179 του ν. 1188/1981 καταργούνται, ενώ με την παρ. 32 του ανωτέρω άρθρου 8 ορίσθηκε ότι : "Η παράγραφος 1 του άρθρου 183 του ν. 1188/1981 αντικαθίσταται ως εξής : "1. Αν τα πειθαρχικά όργανα της παραγράφου 1 του άρθρου 179 κρίνουν ότι το αδίκημα είναι τιμωρητέο με ποινή μεγαλύτερη της αρμοδιότητάς τους, παραπέμπουν την υπόθεση στο υπηρεσιακό πειθαρχικό συμβούλιο" και, τέλος, με την παρ. 61 του ίδιου άρθρου 8 του ν. 2307/1995 ορίσθηκε ότι, όπου στα άρθρα 89 παρ. 3, 207 παρ. 2, 208 εδ. α΄, 218 παρ. 3, 219 παρ. 1 εδ. β΄, 220 παρ. 1 εδ. α΄, 221 παρ. 1-2, 222, 226, 227 παρ. 1 εδ. α΄, 228 παρ. 1-2 και 229 του ν. 1188/1981 αναφέρεται η λέξη "νομάρχης", εφεξής νοείται ο "Περιφερειακός Διευθυντής".

4. Επειδή, από τις ανωτέρω διατάξεις συνάγεται ότι οι αρμοδιότητες του υπό το προϊσχύσαν νομοθετικό καθεστώς νομάρχου, ως οργάνου του Κράτους, ασκούντος εποπτεία επί των οργανισμών τοπικής αυτοδιοικήσεως πρώτου βαθμού, να ασκεί πειθαρχική δίωξη και να παραπέμπει τους υπαλλήλους των οργανισμών αυτών στα αρμόδια πειθαρχικά συμβούλια, αρμοδιότητες, οι οποίες προεβλέποντο από τις διατάξεις του ν. 1188/1981, με τις διατάξεις του ν. 2307/1995, ως αρμοδιότητες μεν του νομάρχου καταργήθηκαν ρητώς, ενώ, περαιτέρω, δεν μεταβιβάσθηκαν στον Περιφερειακό Διευθυντή, ο οποίος, υπό το νέο νομοθετικό καθεστώς ανέλαβε ορισμένες από τις αρμοδιότητες του προγενεστέρου νομάρχου, σχετικές με την εποπτεία των οργανισμών τοπικής αυτοδιοικήσεως πρώτου βαθμού. Συνεπώς, υπό την ισχύ του ν. 2307/1995, δηλ. από 15.6.1995, ο Περιφερειακός Διευθυντής δεν έχει αρμοδιότητα ασκήσεως πειθαρχικής διώξεως ή παραπομπής υπαλλήλου οργανισμού τοπικής αυτοδιοικήσεως πρώτου βαθμού στο αρμόδιο πειθαρχικό συμβούλιο.

5. Επειδή, εξ άλλου, στην παρ. 4 του άρθρου 184 του ν. 1188/1981 ορίζονται τα εξής : "Εν τω παραπεμπτηρίω εγγράφω δέον να μνημονεύωνται τα συνιστώντα το διωκόμενον παράπτωμα πραγματικά περιστατικά, ως και τα υπάρχοντα στοιχεία, άτινα πιθανολογούν την ενοχήν του υπαλλήλου". Από την διάταξη αυτή, σε συνδυασμό προς την διάταξη της παρ. 1 του άρθρου 183 του ίδιου νόμου, όπως η τελευταία αντικαταστάθηκε από την παρ. 32 του άρθρου 8 του ν. 2307/1995, η οποία παρατίθεται στην 3η σκέψη της παρούσης αποφάσεως, προκύπτει ότι επί υπαλλήλων οργανισμών τοπικής αυτοδιοικήσεως πρώτου βαθμού τα αρμόδια πειθαρχικά συμβούλια επιλαμβάνονται της πειθαρχικής διώξεως μόνον ύστερα από την έγερση πειθαρχικής αγωγής από την δημαρχιακή επιτροπή ή το κοινοτικό συμβούλιο (άρθρα 183 παρ. 1 και 179 παρ. 1 του ν. 1188/1981, άρθρο 8 παρ. 30 και 32 του ν. 2307/1995) και ότι δεν επιτρέπεται να προβούν σε πειθαρχικό κολασμό υπαλλήλου χωρίς την έκδοση και αποστολή σε αυτά του παραπεμπτηρίου εγγράφου ή για αδίκημα το οποίο δεν περιλαμβάνεται στο παραπεμπτήριο έγγραφο. Από τις ίδιες διατάξεις προκύπτει, επίσης, ότι το συλλογικό όργανο, το οποίο ασκεί την πειθαρχική αγωγή πρέπει να μνημονεύει στο παραπεμπτήριο έγγραφο τα πραγματικά περιστατικά τα οποία συνιστούν την αντικειμενική υπόσταση του αδικήματος για το οποίο διώκεται ο υπάλληλος και να προσδιορίζει αυτά κατά χρόνο και κατά τόπο, καθώς και να αναφέρει τα στοιχεία από τα οποία πιθανολογείται η ενοχή του παραπεμπομένου, η περιγραφή δε αυτή, η οποία, άλλωστε, προσδιορίζει και το αντικείμενο της ανακρίσεως που τυχόν θα διενεργηθεί, καθώς και το περιεχόμενο της κλήσεως του υπαλλήλου σε απολογία, αποτελεί ουσιώδες στοιχείο του παραπεμπτηρίου εγγράφου, με συνέπεια, η παράλειψή της να καθιστά άκυρο το παραπεμπτήριο έγγραφο και μή νόμιμο την ενώπιον του πειθαρχικού συμβουλίου διαδικασία, η οποία στηρίζεται σε αυτό (βλ. Σ.τ.Ε. 1624/2000 κ.α.). Εξ άλλου, ναι μεν κατά το άρθρο 186 παρ. 6 του ν. 1188/1981, η ανάκριση δύναται να επεκταθεί στην διερεύνηση και άλλων αδικημάτων, για τα οποία προκύπτουν στοιχεία κατά την πορεία αυτής, χωρίς να απαιτείται η διενέργεια άλλης προανακρίσεως ή ανακρίσεως, πλην, όμως, είναι απαραίτητο και ως προς τα τελευταία αυτά αδικήματα, εάν ο υπάλληλος τιμωρήθηκε τελικώς για αυτά, να έχει τηρηθεί η νόμιμη διαδικασία ασκήσεως πειθαρχικής διώξεως με την έκδοση συμπληρωματικού παραπεμπτηρίου εγγράφου από το αρμόδιο όργανο, μή αρκούντος του γεγονότος ότι τηρήθηκε η διαδικασία για το αρχικώς ερευνώμενο παράπτωμα, ούτε, άλλωστε, αρκεί το γεγονός ότι ο υπάλληλος εκλήθη να απολογηθεί ενώπιον του πειθαρχικού συμβουλίου και για τα παραπτώματα, στα οποία επεκτάθηκε η έρευνα, εφ' όσον τα παραπτώματα αυτά δεν περιελαμβάνοντο στο παραπεμπτήριο έγγραφο προς το πειθαρχικό συμβούλιο (βλ. Σ.τ.Ε. 1624/2000 κ.α.). Εν όψει των ανωτέρω, η έκδοση παραπεμπτηρίου εγγράφου συνιστά ουσιώδη τύπο της πειθαρχικής διαδικασίας η μη τήρηση του οποίου εξετάζεται και αυτεπαγγέλτως από το Δικαστήριο και άγει σε εξαφάνιση της πειθαρχικής αποφάσεως, τα αυτά δε ισχύουν και για την παράλειψη εκδόσεως συμπληρωματικού παραπεμπτηρίου εγγράφου (βλ. Σ.τ.Ε. 1624/2000 κ.α.).

6. Επειδή, στην προκειμένη υπόθεση, από τα στοιχεία του φακέλου της υποθέσεως προκύπτουν τα εξής: Ο Πρόεδρος της Κοινότητας Πανουργιά του Νομού Φωκίδος, με την από 6.6.1995 αναφορά του προς τον Περιφερειακό Διευθυντή της Νομαρχίας Φωκίδος, επεσήμαινε ότι η προσφεύγουσα, η οποία υπηρετούσε σε θέση κοινοτικού γραμματέως στην ανωτέρω κοινότητα, απουσίασε αυθαιρέτως από τα καθήκοντά της επί χρονικό διάστημα ενός μηνός, αρχόμενο από 19.10.1994, καθώς και ότι αυτή, καθ' όλο το έτος 1994, δεν τηρούσε το νόμιμο ωράριο υπηρεσίας. Ο Περιφερειακός Διευθυντής της Νομαρχίας Φωκίδος, με το υπ' αριθμ. 8098/11.7.1995 έγγραφό του, στο οποίο επισυνάπτεται η ανωτέρω αναφορά του Προέδρου της Κοινότητας Πανουργιά, παρέπεμψε την προσφεύγουσα στο Υπηρεσιακό-Πειθαρχικό Συμβούλιο υπαλλήλων ο.τ.α. του Νομού Φωκίδος για τα μνημονευόμενα στην ανωτέρω αναφορά πειθαρχικά αδικήματα. Το πειθαρχικό συμβούλιο, με την προσβαλλομένη υπ' αριθμ. 25/14.12.1995 απόφασή του, έκρινε ότι η απουσία της προσφεύγουσας από 19.10. έως 21.11.1994 ήταν δικαιολογημένη, διότι για το χρονικό διάστημα αυτό χορηγήθηκε στην προσφεύγουσα αναρρωτική άδεια, με την υπ' αριθμ. 73/19.1.1995 απόφαση της Δευτεροβαθμίου Υγειονομικής Επιτροπής, πλην, όμως, επέβαλε τελικώς στην προσφεύγουσα την πειθαρχική ποινή του προστίμου, αφ' ενός μεν διότι έκρινε ότι αυτή δεν τηρούσε κατά το έτος 1994 το νόμιμο ωράριο της υπηρεσίας, αφ' ετέρου δε διότι, κατά την ενώπιον του πειθαρχικού συμβουλίου διαδικασία, διαπιστώθηκε ότι η προσφεύγουσα απείχε αδικαιολογήτως από τα καθήκοντά της κατά το χρονικό διάστημα από 21.11.1994 έως 22.3.1995. Σύμφωνα, όμως, με τα κριθέντα στην 4η σκέψη της παρούσης αποφάσεως, κατά τον χρόνο παραπομπής της προσφεύγουσας στο πειθαρχικό συμβούλιο, δηλ. στις 11.7.1995, ο Περιφερειακός Διευθυντής της Νομαρχίας Φωκίδος, ο οποίος εξέδωσε το παραπεμπτήριο έγγραφο, δεν είχε σχετική αρμοδιότητα, μόνο δε αρμόδιο προς τούτο όργανο ήταν τότε το κοινοτικό συμβούλιο της Κοινότητας Πανουργιά. Περαιτέρω, σύμφωνα με όσα αναπτύσσονται στην 5η σκέψη της παρούσης αποφάσεως, ναι μεν το πειθαρχικό συμβούλιο, εφ' όσον κατά την ενώπιον αυτού διαδικασία προέκυψαν στοιχεία για την διάπραξη ετέρου αδικήματος, μπορούσε να προχωρήσει στην διερεύνηση αυτών, πλην όμως, προκειμένου να κρίνει εν συνεχεία νομίμως επί του ετέρου αυτού αδικήματος, έπρεπε προηγουμένως να ασκηθεί νομοτύπως από το αρμόδιο όργανο της παραπομπής, δηλαδή από το κοινοτικό συμβούλιο της Κοινότητας Πανουργιά, εάν αυτό εκρίνετο εν όψει των συγκεντρωθέντων στοιχείων νόμιμο και ενδεδειγμένο, συμπληρωματική πειθαρχική δίωξη εις βάρος της προσφεύγουσας για την αποχή από τα καθήκοντά της κατά το χρονικό διάστημα από 21.11.1994 έως 22.3.1995, μη δυναμένου κατά νόμο του πειθαρχικού συμβουλίου να επιληφθεί αυτεπαγγέλτως, δηλαδή χωρίς την έκδοση συμπληρωματικού παραπεμπτηρίου εγγράφου, το ελάττωμα δε αυτό της διαδικασίας δεν θεραπεύθηκε με την παράσταση της προσφεύγουσας ενώπιον του πειθαρχικού συμβουλίου κατά την συνεδρία αυτού της 14.12.1995. Για τους ανωτέρω λόγους, οι οποίοι, ανεξαρτήτως του ότι μπορούσαν να εξετασθούν και αυτεπαγγέλτως από το Δικαστήριο, ως αφορώντες το μεν στην αρμοδιότητα του παραπέμψαντος την προσφεύγουσα οργάνου το δε στην τήρηση ουσιώδους τύπου της διαδικασίας ενώπιον του επιληφθέντος πειιθαρχικού συμβουλίου, πάντως, προβάλλονται βάσιμα, η υπό κρίση προσφυγή πρέπει να γίνει δεκτή και να ακυρωθεί η προσβαλλομένη απόφαση του Υπηρεσιακού-Πειθαρχικού Συμβουλίου υπαλλήλων ο.τ.α. του Νομού Φωκίδας. Εξ άλλου, μετά την ακύρωση της προσβαλλομένης αποφάσεως για τους ανωτέρω λόγους, παρέλκει ως αλυσιτελής η έρευνα των λοιπών προβαλλομένων λόγων της υπό κρίση προσφυγής, η δε υπόθεση πρέπει να αναπεμφθεί ενώπιον του ήδη αρμοδίου για την παραπομπή της προσφεύγουσας οργάνου, ήτοι της Δημαρχιακής Επιτροπής του Δήμου Καλλιέων, ο οποίος προέκυψε από την συγχώνευση επτά καταργηθεισών κοινοτήτων του Νομού Φωκίδος, μεταξύ των οποίων και της Κοινότητας Πανουργιά (άρθρο 1 παρ. 1 περ. 48.8. του ν. 2539/1997 "Συγκρότηση της Πρωτοβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης", Φ.Ε.Κ. Α΄ 244), προκειμένου το όργανο αυτό να κρίνει εάν παρίσταται νόμιμη και ενδεδειγμένη η παραπομπή της προσφεύγουσας στο αρμόδιο πειθαρχικό συμβούλιο για τα πειθαρχικά αδικήματα που αναφέρονται στην από 6.6.1995 αναφορά του τότε Προέδρου της Κοινότητας Πανουργιά, καθώς και για το πειθαρχικό αδίκημα για το οποίο προέκυψαν στοιχεία κατά την ενώπιον του πειθαρχικού συμβουλίου διαδικασία, δηλαδή την αποχή της προσφεύγουσας από τα καθήκοντά της ως γραμματέως της ανωτέρω κοινότητας κατά το χρονικό διάστημα από 21.11.1994 έως 22.3.1995.

ΔΙΑΤΑΥΤΑ

Δέχεται την υπό κρίση προσφυγή.

Ακυρώνει την υπ' αριθμ. 25/14.12.1995 απόφαση του Υπηρεσιακού-Πειθαρχικού Συμβουλίου υπαλλήλων ο.τ.α. Νομού Φωκίδος.

Αναπέμπει την υπόθεση στην Διοίκηση, κατά το αιτιολογικό.

Διατάσσει την επιστροφή του κατατεθέντος παραβόλου, και

Επιβάλλει στο Δημόσιο την δικαστική δαπάνη της προσφεύγουσας, η οποία ανέρχεται στο ποσό των διακοσίων εξήντα χιλιάδων (260.000) δραχμών.

Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 6 Φεβρουαρίου 2001.

Ο Προεδρεύων Σύμβουλος Η Γραμματέας

Π. Παραράς Κ. Τζεδάκη

και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση της 4ης Φεβρουαρίου 2002. Ο Προεδρεύων Σύμβουλος Η Γραμματέας

Ν. Ντούβας Α. Σγουρέλλη